با توجه به بنزین سهمیه ای در کارت های سوخت و مسلما ناکافی بودن این مقدار برای خیلی از هموطنان و خرید ناگزیر بنزین 700 تومانی؛ آگاهی از راه‌هایی جهت کاهش مصرف سوخت خودرو برای رانندگان عزیز تا حدی میتواند مفید باشد تا هم در میزان مصرفی بنزین صرفه‌جویی شود و هم هزینه های مصرف سوخت خودرو کاهش یابد. چراکه می توان با بهبود بعضی روش ها، تغییر رفتارهایی را بوجود آورد که حتی الامکان تا اندازه ای صرفه جویی قابل توجهی حاصل شود.
برای یافتن راه‌های صرفه‌جویی در مصرف سوخت ابتدا باید موثرترین عوامل بر مصرف سوخت را شناسایی کرد. این عوامل شامل عوامل محیطی، نحوه رانندگی، خودرو و موتور خودرو می‌باشد.
عوامل محیطی: تأثیر عوامل محیطی بر مصرف سوخت اجتناب‌ناپذیر است مانند دمای هوا - درصد بصورت هوا درصد گازهای موجود در هوا و ارتفاع از سطح دریا (فشار هوا)
نحوه رانندگی : این مورد در مصرف سوخت خودرو بسیار مؤثر بوده و گاه تا 30 درصد اختلاف بین مصرف سوخت در بهترین و بدترین نحوه رانندگی مشاهده میشود. توجه به ترافیک و برنامه‌ریزی جهت انتخاب مسیر صحیح و دوری از ترافیک و خیابان‌های شلوغ - شروع حرکت با شتابگیری کم و رانندگی ملایم و پرهیز از هیجان و رانندگی با سرعت مناسب استفاده صحیح از کلاچ و دنده مناسب در هر سرعت و انتخاب دور موتور صحیح رانندگی یا سرعت کم دور موتور پایین.
به این مسئله توجه داشته باشید : مطالعه نمودار قدرت - گشتاور - مصرف سوخت و دور موتور میتواند به انتخاب صحیح دور موتور بسته به شرایط خودرو کمک کند مسئله‌ای که متأسفانه در ایران به هیچ‌وجه مورد توجه نیست و بهتر است بگوییم اکثر مهندسان مکانیک هم از آن بی‌اطلاعند چه رسد به عامه مردم. در نمودار قدرت - گشتاور - مصرف سوخت و در موتور یک موتور نقاط ماکزیمم و مینیمم قدرت و گشتاور و مصرف سوخت با توجه به دور موتور مشخص شده است به طور مثال در جایی که گشتاور بیشترین مقدار است مصرف سوخت در مینیمم قرار دارد که در غالب موتورهای بنزینی خودروها در محدوده میانی دور موتور (بین RPM2500 تا RPM3500) قرار دارد یعنی مثلاً اگر حداکثر گشتاور موتوری در دور RPM3000 باشد مصرف سوخت این موتور در این دور از مصرف سوخت آن موتور در دیگر دورها پایین‌تر می‌باشد با توجه به این مسئله راننده میتواند با سرعت مناسبی و انتخاب دنده‌ی صحیح‌تر هم در مصرف سوخت صرفه‌جویی کند و هم به موتور کمتر فشار وارد نماید و خرابی آن را کمتر کند و همچنین با نگهداری دور موتور در این محدوده حداقل تعویض دنده و امکان شتابگیری بهتر را فراهم کند. رانندگی توأم با هیجان و بالا بردن دور موتور تا مرز مجاز و فراتر از آن علاوه بر افزایش قابل توجه در مصرف سوخت عمر موتور را کاهش داده و خرابی آنرا زیاد میکند.
خودرو: تنظیم به موقع باد لاستیک‌ها و استفاده از لاستیک‌های مناسب و عدم استفاده از لاستیک‌هایی با عرض زیاد و همچنین استفاده از رینگ های سبک وزن میتواند در مصرف سوخت خودرو مفید باشد تنظیم باد چرخ‌ها هر ماه و به محض تغییر فصل و تغییرات قابل توجه دمای هوا و تعویض لاستیک‌های صاف با لاستیک نو البته استفاده از لاستیک‌های با عرض و طول و ضخامت مناسب خودرو به توصیه سازنده نیز در مصرف سوخت تأثیرگذار می‌باشد. لاستیک‌های عریض بدلیل افزایش مقاومت در مقابل باد خودرو و مصرف سوخت را بالا می‌برند.
استفاده از باربند سقف خودرو و خارج کردن باربند در مواقعی که نیاز به استفاده از آن نیست. عدم استفاده از بارگیرها و قلاب‌ها و قطعات تزیینی که موجب افزایش مقاومت در مقابل باد می‌شوند، بستن پنجره‌ها در مواقعی که نیاز نیست و استفاده از کولر در مواقع مورد نیاز در مصرف سوخت مؤثر هستند. همچنین تنظیم به موقع فرمان و بازدید سیستم تعلیق و عدم حمل بارهای غیرضروری بدلیل کاهش وزن خودرو نیز توصیه میشود.
موتور خودرو:
تعویض به موقع صافی هوا یا تمیز کردن آن با فشار باد
تنظیم موتور، دلکو و کاربراتور
تمیز کردن و فیلرگیری شمع‌ها و تعویض بموقع آنها و استفاده از شمع‌های با کیفیت بالا و مناسب هر موتور به توصیه سازنده و همچنین تعویض به موقع فیلتر بنزین و تمیز کردن و سرویس کاربراتور.
استفاده از روغن موتور مناسب و تعویض به موقع آن و همچنین تعویض به موقع فیلتر روغن و استفاده از مکمل‌های روغن و بنزین میتواند به صرفه‌جویی در مصرف بنزین و کاهش آلودگی تولید موتور و همچنین کاهش خرابی و هزینه‌های تعمیر و نگهداری موتور کمک کند.
دیگر اینکه :
بازدیدهای منظم سرویس خودرو، عامل تاثیر گذار در مصرف سوخت است ضمن این که فشار باد تایرها باید حداقل هر ماه یک بار کنترل شود چرا که در صورت فشار باد خیلی پایین مصرف سوخت بالا میرود و بر اثر مقامت بر حرکت ساییدگی تایر نیز افزایش یافته و فرمان پذیری خودرو تحت تاثیر منفی قرار میگیرد.
:: بار اضافی ممنوع !
بار اضافه درون صندوق بار بشدت مصرف سوخت و پایداری خودرو را تحت تاثیر قرار میدهد. بنابراین باید از حمل بار اضافی در خودرو خودداری کرد حتی نصب باربند یا چوب اسکی به دلیل این که ضریب آیرودینامیکی خودرو را کاهش میدهد، مصرف سوخت را بالا میبرد.
:: کاهش استفاده از وسایل برقی اتومبیل
گرم کن شیشه عقب، مه شکن، برف پاک کن و فن بخاری به مقدار زیادی الکتریسیته برای کارکردن نیاز دارد و مصرف زیاد، مصرف سوخت را افزایش میدهد.
:: استفاده کمتر از کولر اتومبیل
گرچه هوای تابستان گرم و خنکای کولر در خودرو دلچسب است، اما روشن کردن کولر تاثیر زیادی در مصرف بالای موتور دارد (20 درصد)، بنابراین در صورتی که هوای بیرون مناسب است از دریچه های هوا بهره گیرید. ضمنا استفاده از کولر خودرو در سرازیری ها باعث کاهش مصرف بنزین و پائین آمدن استهلاک هم میشود.
:: نحوه رانندگی صحیح
متاسفانه برخی رفتارهای نادرست در نحوه رانندگی، ناخواسته مصرف بنزین را افزایش میدهد. نباید سعی کرد خودرو را در حالت توقف یا دور خیلی بالا گرم کنیم ضمن این که تغییر دنده در جاده و ترافیک نیز در این باره موثر است باید به محض اینکه شرایط ترافیک و جاده مطلوب بود به دنده های بالاتر رفت. استفاده از دنده های پایین برای بالا بردن شتاب بشدت مصرف سوخت را بالا میبرد همچنین استفاده نادرست از دنده بالا مصرف سوخت و آلودگی را افزایش داده و باعث سایش و ترکیدن موتور میشود.
:: استفاده بموقع از سرعت های بالا
مصرف سوخت در سرعتهای بالا به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. به عنوان مثال وقتی از سرعت 90 به 120 شتاب میگیرید مصرف سوخت حدود 30 درصد افزایش پیدا میکند سرعت باید تا جایی که امکان دارد یکدست و از ترمزگیری و شتاب گیری غیر ضروری اجتناب شود که هر دو مورد مصرف سوخت و آلودگی را بالا میبرد. لازم است یک شیوه رانندگی یکنواخت با امکان مانور پذیری مناسب به جهت اجتناب از خطرات قریب الوقوع و رعایت فاصله مناسب از خودرو جلویی جهت پرهیز از ترمزهای شدید به کار گرفته شود.
:: شتاب گیری
بطور کلی شتاب گیری بشدت دور موتور را بالا میرود و بشکل قابل ملاحظه ای مصرف سوخت و آلودگی را افزایش میدهد شتابگیری باید بتدریج صورت گرفته و از مقدار ماکزیمم گشتاور بالا نرود.
روشن کردن متناوب موتور نیز در شرایط استارت سرد امکان کارکرد موتور در بهترین دمای کاری را بالا برده (از 15 تا 30 درصد در داخل شهر) و تولید گازهای سمی میکند.
کم و زیاد کردن سرعت خودرو در جاده ها یا تلاش برای پرکردن فاصله های کوتاه بین خودروها در ترافیک های سنگین بشدت سوخت را هدر میدهد.
تعیین سرعت مجاز صرفآ برای حفظ ایمنی سرنشینان خودرو ها نیست بلکه مساله صرفه جویی در سوخت هم در نظر گرفته شده است.
برای مصرف حداقل سوخت در جاده ها سرعت خودرو باید 85 تا 100 کیلومتر در ساعت باشد.
جدای تمام مسائلی که به آنها اشاره شد و شاید با رعایت تمام آنها در حد 20 درصد کاهش مصرف سوخت را به دنبال داشته باشد، از آنجا که مصرف سوخت خودرو تابع مقدار مسافت و روش رانندگی است، نکته اصلی در صرفه جویی تغییر فرهنگ ترافیکی شهروندان، پرهیز از سفرهای درون شهری غیر ضروری و جایگزینی استفاده از وسائط نقلیه عمومی بجای رفت و آمد در سطح شهر و استفاده از اینترنت و خدمات الکترونیکی برای انجام امور بانکی و گاها اداری می باشد.
توصیه های مختصر
1. کنترل و تنظیم باد لاستیک خودرو
2. کنترل بار صندوق عقب
3. بازدید منظم موتور و سرویس خودرو
4. استفاده کمتر از گرم کن شیشه عقب، برف پاکن و بخاری
5. استفاده صحیح از دنده های بالا
6. استفاده کمتر از کولر
7. گرم نکردن خودرو در صبح های زمستان
8. رعایت سرعت مجاز بین 85 تا 100 کیلومتر
9. ترمز گیری و شتاب گیری در صورت ضرورت. گاز و ترمز های شدید و رانندگی با عجله میتواند مصرف سوخت خودرو را تا دو برابر افزایش دهد!
10. رعایت فاصله از دیگر خودروها برای جلوگیری از ترمز ناگهانی
11. جلوگیری از کم و زیاد کردن سرعت به صورت مداوم
12. خاموش کردن موتور خودرو هنگام توقف های طولانی خصوصا در چراغ قرمز های بالای 60 ثانیه
13. تعویض بموقع فیلتر هوای کثیف یا حتی الامکان تمیز نمودن آن
چگونه و چه زمانی بنزین بزنیم؟
اطّلاعاتی که در ذیل ذکر میشود راهکارهایی مفید برای کاهش هزینه های مصرف سوخت اتومبیل یا بهتر بگویم، استفاده بیشتر و بهتر از بنزینی که هر بار برای خودروتان خریداری می‌نمایید است که با توجه به موارد زیر حتما این صرفه جویی برای شما محسوس خواهد بود.
:: سعی کنید صبح زود بنزین بزنید
فقط صبح زود که حرارت زیر زمین هنوز در پایین‌ترین حدّ قرار دارد بنزین بزنید. به خاطر داشته باشید که در تمام پمپ‌بنزین‌ها مخزن سوخت در زیر زمین قرار دارد. هرچه زمین سردتر باشد، بنزین غلیظ‌تر و متراکم‌تر است. وقتی هوا گرم میشود، بنزین منبسط تر می‌گردد. بنابراین، خرید بنزین در بعدازظهر و حتّی شب که هنوز هوا کاملاً سرد نشده و بر بنزین اثر نگذاشته، سبب میشود که یک لیتر شما واقعاً یک لیتر نباشد. در صنعت نفت، گرانش معیّن و حرارت بنزین، گازوئیل و سوخت هواپیما، اتانول و سایر محصولات نفتی نقشی مهم ایفا میکند و هر درجه حرارت که افزایش یابد منفعت زیادی نصیب این صنعت میکند با توجه به اینکه جایگاه‌های سوخت دارای دستگاه جبران حرارت در پمپ‌هایشان نیستند.
:: هیچوقت دستگیره نازل را تا انتها فشار ندهید
وقتی مشغول بنزین زدن هستید، دستگیره نازل را تا آخر فشار ندهید. اگر نگاه کنید میبینید نازل ها دارای سه درجه هستند: کُند، متوسّط و تند. در حالت کُند میزان تبخیر را که در اثر پمپ شدن بنزین حاصل میشود به حدّاقلّ می‌رسانید. همه ی شیلنگ‌ها دارای محلّ بازگشت بخار هستند. اگر سریع بنزین بزنید، مایع دیگری که وارد مخزن بنزین شما شده بخار میشود. این بخار مکیده شده وارد مخزن زیرزمینی میشود به طوری که وقتی شما بنزین می‌زنید، در واقع به آن میزان که دستگاه نشان میدهد بنزین نزده‌اید.
:: قبل از خالی شدن محتویات باک، سعی کنید بنزین بزنید
یکی از مهم‌ترین نکات برای بنزین زدن این است که وقتی باک اتومبیل نصفه است بنزین بزنید. دلیل آن این است که، هرچه بنزین بیشتری داخل باک باشد، هوای کمتری فضای خالی آن را اشغال میکند. بنزین به مراتب سریع‌تر از آنچه که تصوّر میکنید تبخیر میشود. مخازن ذخیره ی بنزین دارای سقف داخلی شناور هستند. این سقف به عنوان نقطه ی صفر بین بنزین و جوّ عمل میکند تا تبخیر را به حدّاقل برساند. برخلاف جایگاه‌های بنزین، اینجا که من کار میکنم، هر تانکری که ما بارگیری میکنیم دارای دستگاه جبران حرارت است تا هر گالن عملاً به میزان یک گالن باشد.
:: زمانی که تانکر بنزین در جایگاه در حال تخلیه است، اقدام به سوختگیری نکنید
نکته ی دیگر اینکه اگر تانکر بنزین در حال تخلیه به مخزن بنزین در محل پمپ بنزین باشد و شما هم در جایگاه سوخت باشید، در آن هنگام اقدام به سوختگیری اتومبیلتان نکنید. به احتمال زیاد بنزینی که تخلیه میشود سبب می‌گردد که بنزین داخل مخزن به هم بخورد و آنچه از آشغال و آلودگی که معمولاً ته‌نشین میشود، بالا بیاید و قسمتی از آن نصیب اتومبیل شما شود.
و صرفه جویی اقتصادی خانواده تان در خصوص مصرف سوخت اتومبیل مفید بوده باشد.