سازمان ديدهبان حقوق بشر اعلام كرده كه ايران و تركيه براي كاهش اثر حملات خود بر غير نظاميان در منطقه خودمختار كردستان عراق، به اندازه كافي تلاش نكردهاند.
اين سازمان در بيانيه خود كه امروز جمعه ۲ سپتامبر (۱۱ شهريور) منتشر كرده، آورده است: شواهد حاكي از آن است كه بمبارانهاي منظم ايران احتمالا به منظور اجبار ساكنان عراقي به خروج از مناطق مرزي ايران صورت ميگيرد.
ايران و تركيه هر دو ميگويند كه هدف عمليات نظامي آنها از جمله بمبارانهاي توپخانهاي و هوايي، گروههاي مسلحي است كه خارج از كردستان عراق و در محدوده مرزهاي شمالي و شرقي فعاليت دارند.
اما سازمان ديدهبان حقوق بشر در بيانيه خود از قول نمايندگان منطقه خودمختار كردستان نوشته است كه ساكنان و مقامات عراقي ميگويند كه بسياري از مناطق مورد نظر «كاملا غير نظامي» است و گروههاي مسلح در آنجا مستقر نيستند.
گزارشهاي منتشر شده نيز نشان ميدهد كه تلفات و قربانيها فقط به نيروهاي درگير محدود نشده و دامن مردم غيرنظامي ساكن در منطقه را نيز گرفته است.
درگيريهاي ميان سپاه پاسداران ايران و نيروهاي «پژاك» از شامگاه ۲۵ تيرماه، يك هفته پس از آن شروع شد كه ايران هشدار داد حق خود ميداند به مقر اين گروه شبه نظامي در اقليم كردستان عراق حمله كند. از آن زمان شمار زيادي از اعضاي گروه شبهنظامي پژاك يا «حزب حيات آزاد كردستان» و نيروهاي سپاه پاسداران كشته شدهاند.
حملات تركيه در اين منطقه خودمختار در شمال عراق نيز اواخر مردادماه و از زماني آغاز شد كه بر اثر دو انفجار در منطقه كردنشين جنوب شرقي تركيه و نزديك مرز عراق، هشت سرباز ترك كشته شدند، و وزير دفاع تركيه اعضاي گروه پ.ك.ك را مسئول اين بمبگذاريها دانست.
پ.ك.ك (حزب كارگران كردستان) جنگجويان مسلح كرد در جنوب شرقي تركيه، خواهان خودمختاري هستند و از دهه ۱۹۸۰ درگيريهاي خونيني با دولت داشتهاند كه در جريان آن بيش از ۳۰ هزار نفر كشته شدهاند.
شاخه ايراني اين گروه به نام «پژاك» يا «حزب حيات آزاد كردستان» نيز يك گروه شبهنظامي است كه هدف مبارزههاي خود را «حمايت از حقوق ايرانيان كرد در چارچوب يك نظام دموكراتيك در كشور» اعلام كرده است.
عبد الوحيد گواني، شهردار گومان، شهري كه بيشتر از همه آماج حملات توپخانههاي ايران بوده است، به ديدهبان حقوق بشر گفته است كه حملات ايران و تركيه در مجموع منجر به كشته شدن ۹ غيرنظامي و آوارگي ۳۲۵ خانواده از شهرستان چومان و ۵۰۰ خانواده از منطقه سيداكان شده است.
در اواخر ماه اوت (اوايل شهريور ماه) نيز نماينده يك موسسه امدادرساني بينالمللي كه در مناطق آسيبديده مشغول به فعاليت است، از آوارگي ۴۵۰ خانواده در اثر اين حملات خبر داده بود.
او در عين حال به ديدهبان حقوق بشر گفته بود كه اين رقم تنها شامل خانوادههايي مي شود كه در اردوگاههاي چادري اسكان گزيده اند و خانوادههايي كه هنوز اسكان داده نشدهاند يا با اقوام خود زندگي ميكنند را شامل نميشود.
همچنين يك هيئت از جامعه مدني بغداد نيز كه از اين مناطق بازديد كرده بود، شماره آوارگان مناطق چومان، سيدي خان و حاجي عمران را نزديك به ۷۵۰ خانواده گزارش داده بود.
در همين حال سازمان بينالمللي مهاجرت نيز ۲۶ اوت به ديدهبان حقوق بشر گفته بود كه اين نهاد تا آن تاريخ تقريبا به ۲۹۵ خانواده كه در اردوگاههاي چادري زندگي ميكنند امدادرساني كرده است. اما حدود ۳۰۰ خانواده اربيلي ديگر آواره شده واحتمالا نيازمند كمكهاي بيشتري خواهند بود.
جو استورك، رئيس بخش خاور ميانه ديدهبان حقوق بشر گفته كه «سالهاست غير نظاميان شمال عراق از اين نوع حملات فرامرزي آسيب ديدهاند، اما در حال حاضر وضعيت بسيار بد است».
او گفته است كه «ايران و تركيه بايد، صرف نظر از اينكه دليل حملات آنها به كردستان عراق چيست، هر چه در توان دارند براي حفظ جان و اموال غيرنظاميان در كردستان عراق انجام دهند».