۱۳ شهریورماه مصادف با تولد هزار و ۳۸ سالگی ابوریحان بیرونی دانشمند ایرانی بود که به دلیل خدماتی
که به علوم نجوم و ریاضیات کرده است به عنوان یکی از برجسته ترین بزرگان جامعه جهانی علم شناخته می شود.
به گزارش خبرنگار مهر، برپایه اطلاعات مندرج در دانشنامه بریتانیکا، “ابوریحان بیرونی”، ریاضیدان، مورخ، فیزیکدان، منجم، شاعر، داروساز، فیلسوف، انسان شناس و جغرافیدان پارسی ۱۰۳۸ سال قبل در چنین روزی یعنی در ۴ سپتامبر ۹۷۳ میلادی در خوارزم متولد شد و به همین علت ۱۳ شهریورماه در ایران با عنوان روز بزرگداشت بیرونی نامگذاری شده است.
وی که به زبانهای فارسی، عربی، سانسکریت و یونانی تسلط کامل داشت و با زبانهای سریانی و لاتین نیز آشنا بود زیر نظر “ابو نصر منصور” در علوم ریاضی و نجوم تحصیل کرد.
ابوریحان بیرونی درحالی که تنها ۱۷ سال داشت توانست عرض جغرافیایی “کاث” منطقه ای در خوارزم را برپایه حداکثر ارتفاع ظاهری از خورشید محاسبه کند.
وی در ۲۲ سالگی مطالعات مختلفی انجام داد که از جمله آنها می توان به تحقیق درباره فنون نقشه کشی اشاره کرد. تا قبل از رسیدن به سن ۲۷ سالگی، بیرونی کتابی نوشت و در آن به شرح تحقیقات گذشته خود شامل کار بر روی اسطرلاب، سیستم اعشاری، هیئت، طالع بینی و تاریخ پرداخت.
وی توانست با بهبود بخشیدن رقم ۶ میلیون و ۳۱۴ هزار و ۵ کیلومتری شعاع زمین که در ۲۳۰ قبل از میلاد توسط دانشمند یونای “اراتوستنس” اندازه گیری شده بود این شعاع را ۶ میلیون و ۳۳۹ هزار و ۶ کیلومتر محاسبه کند.
بیرونی شش قرن قبل از کوپرنیک و گالیله در تحقیقات خود به وضوح به چرخش زمین به دور خورشید اشاره کرده است و اگر گالیله توانست فازهای حرکت سیاره زهره را محاسبه کند بیرونی به محاسبه فازهای ماه پرداخت.
در کنار این تصویر از ابو ریحان بیرون نوشته شده است: دانشمند و انسان شناس نابغه البیرونی: منجم، مورخ، گیاه شناس، زمین شناس، شاعر، فیلسوف، ریاضیدان، جغرافیدان و فیزیکدان
سیارکی به نام دانشمند ایرانی
در ۸ آگوست ۱۹۸۶ دو ستاره شناس به نامهای “اریک الست” و “ویولتا ایوانوا” در رصدخانه ملی بلغارستان سیارکی به نام ۱۹۸۶ PN4 را کشف کردند. اما این سیارک به پاس خدماتی که بیرونی، دانشمند پارسی به دنیای نجوم و ریاضیات ارائه کرده است با عنوان ۹۹۳۶ Al-Biruni نامگذاری شد. “البیرونی ۹۹۳۶″ سیارکی است که هر ۵٫۳۹ سال یکبار به دور خورشید می چرخد.
دست نوشته ابو ریحان بیرونی در باب تفاوتهای فازهای ماه
دانشگاه البیرونی در هند
طرح پیشنهاد تاسیس دانشگاه البیرونی در بزرگداشت این دانشمند عالیقدر توسط شورای مدیریت “انجمن علوم نجوم مسلمان” (MAAS) هند در سال ۲۰۰۶ تصویب شد.
این دانشگاه از چهار دانشکده، سه لابراتوار تحقیقاتی و یک مرکز علمی تشکیل شده است که عبارتند از:
دانشکده علوم کاربردی و علوم محض
دانشکده فنی و مهندسی
دانشکده مدیریت و فناوری اطلاعات
دانشکده زبان و علوم اجتماعی
لابراتوار تحقیقاتی مواد
لابراتوار تحقیقاتی فوتونیک
لابراتوار تحقیقاتی بیوشیمی
مرکز علوم جوی و محیطی
دانشگاه البیرونی در افغانستان
دانشگاه البیرونی در استان “کاپیسا” در افغانستان نیز قرار دارد. این دانشکده رشته های کشاورزی، مهندسی، مطالعات اسلامی، حقوق، پزشکی و ادبیات را ارائه می دهد.